Mengele aan de Amazone

Darkness in El Dorado Controversy - Archived Document

Internet Source: VNU Dagbladengroep B.V. Eindhovens Dagblad, September 26, 2000
Source URL: none

Mengele aan de Amazone

Door Martijn Hover

Een nachtmerrie."Dat gevoel kreeg prof. Terry Turner bij het doornemen van de drukproeven van het boek Darkness in El Dorado.

In dat boek, dat begin volgende maand op de markt komt, beschuldigt onderzoeksjournalist Patrick Tierney de gerespecteerde Amerikaanse geneticus James Neel van een misdadige vorm van wetenschapsbeoefening. Neel zou in de jaren zestig als een soort Mengele-aan-de-Amazone op grote schaal Zuid -Amerikaanse indianen hebben besmet met de mazelen. Omdat die tegen deze bij hen onbekende ziekte vrijwel geen weerstand hadden, kostte de door Neel en zijn medewerkers veroorzaakte epidemie aan honderden (wellicht zelfs duizenden) mensen het leven, concludeert Tierney.De in het boek geuite beschuldigingen waren voor Turner ernstig genoeg om een brandbrief te richten aan Louise Lamphere, de voorzitter van de AAA, het Amerikaans antropologisch genootschap. Hij waarschuwt het genootschap voor het 'dreigende schandaal', dat volgens hem de antropologische wereld op haar grondvesten kan doen schudden.Turner meldt dat Neel er nogal dubieuze opvattingen op nahield. Hij meende dat de mens in zijn 'natuurlijke staat', dat wil zeggen voor de komst van de landbouw, in kleine gemeenschappen leefde waarbinnen 'leiderschapsgenen' een selectief voordeel opleverden. Doordat mannelijke dragers van dit gen ('natuurlijke leiders') onevenredig veel kinderen verwekten, zou dit een geleidelijke genetische 'verbetering' van de populatie teweeg hebben gebracht." In moderne samenlevingen daarentegen, meende de omstreden onderzoeker, dreigde dit vermeende gen verloren te gaan in een erfelijke oceaan van middelmatigheid. De politieke implicatie van deze fascistische eugenetica is zonneklaar", aldus Turner. De samenleving moet worden gereorganiseerd tot kleine 'fokgemeenschappen' waarin 'van nature' superieure mannen de beschikking krijgen over 'fokharems' van vrouwen om hun genetisch erfgoed veilig te stellen."Neel en zijn medewerkers gebruikten om hun 'proefpersonen' te besmetten het zeer krachtige vaccin Edmonson B, waarvan bekend was dat het 'symptomen veroorzaakte die niet van mazelen te onderscheiden waren'.Neel zou van het begin af aan deel hebben uitgemaakt van een team van wetenschappers van het Amerikaanse Bureau voor Kernenergie dat onderzoek deed naar de gevolgen van radio-actieve straling voor de menselijke gezondheid. In het kader van datzelfde onderzoek spoten de Amerikaanse autoriteiten hun eigen militairen en burgers in met radio-actief plutonium.Neel wilde namens het atoombureau een epidemie veroorzaken onder de Yanomami om te bestuderen hoe een gemeenschap reageert op een dergelijke calamiteit, aldus Tierney. Als dat waar is, aldus de AAA in een eerste reactie, 'zou dat niet alleen een ernstige schending inhouden van de mensenrechten van de indianen, maar ook van onze eigen morele code'.Het genootschap kondigt aan zijn komende jaarvergadering, in november, grotendeels te zullen wijden aan de beschuldigingen in het boek. Hoewel Neel zelf afgelopen februari is overleden, zijn verschillende van zijn oud-medewerkers nog in leven. Zij zullen op het antropologencongres in staat worden gesteld zich tegen de beschuldigingen te verweren.Als die op waarheid berusten, zal er echter nauwelijks een verweer tegen te vinden zijn. Een antropoloog verklaarde na lezing van de drukproeven dat het hier een typisch geval betreft van 'de gevaren van ongecontroleerd egoisme, gebrek aan respect voor het leven, hebzucht en zelfingenomenheid die ook de wetenschap bedreigen'.Yanomami indianen in Zuid-Amerika zouden misbruikt zijn voor 'antropologische' proeven.